Fotograaf: CHINE NOUVELLE/SIPA

“In april zullen we wat extra informatie hebben, maar in juni zal er aanzienlijk meer beschikbaar zijn.” Deze boodschap hoorden we de afgelopen tijd herhaaldelijk van Christine Lagarde, de president van de Europese Centrale Bank (ECB). Tijdens de jaarlijkse The ECB and its Watchers-conferentie, in maart van dit jaar in Frankfurt, benadrukte ze dit nog eens. 

Lagarde verklaarde: “De rente zal niet in april worden verlaagd, maar in juni is die stap zeer waarschijnlijk”. Die extra informatie waar Lagarde op wacht, betreft voornamelijk twee aspecten: de stijging van de loonkosten en de ontwikkeling van de winstmarges. De centrale bank heeft al geruime tijd benadrukt dat deze twee variabelen essentieel zijn voor het rentebeleid in de komende maanden en kwartalen. Als de lonen minder snel stijgen of als bedrijven met lagere marges genoegen nemen, kan dit dus de weg vrijmaken voor verdere inflatiedaling. 

Diensteninflatie 
Na de recente bestuursvergadering merkte Lagarde op dat de stijging van lonen en winstmarges de afgelopen maanden minder sterk is geweest dan de ECB had verwacht.  

Het is duidelijk dat de ECB vastbesloten is te versoepelen, zoals blijkt uit Lagardes reactie op de vraag of de ECB de rente kan verlagen als de diensteninflatie te hoog blijft. Deze binnenlandse indicator blijft hardnekkig hoog, ongeveer 4 procent, tweemaal zo hoog als wat de bank als prijsstabiliteit beschouwt. 

Lagarde gaf aan dat de ECB verschillende factoren zal overwegen, waaronder het momentum van diverse voor de inflatie relevante variabelen. Dit begrip, momentum, kan op verschillende manieren worden geïnterpreteerd. Dat is precies wat de ECB beoogt. De bank wil alle obstakels uit de weg ruimen om haar duidelijke intentie te verwezenlijken: de rente verlagen in de komende maanden. 

Minder geloof 
Lagarde schiep nog meer helderheid toen ze zei: “We gaan niet wachten tot alle inflatiecijfers op 2 procent liggen”. Sommige prijzen zullen harder blijven stijgen, aldus de president van de ECB. Met andere woorden, zelfs als de diensteninflatie (te) hoog blijft, zal dit de centrale bank er niet van weerhouden om de rente te verlagen. Om de woorden van haar voorganger Mario Draghi te parafraseren: de ECB zal de rente verlagen, wat er ook voor nodig is. 

Kijkend naar de eurozone kunnen we concluderen dat veel maatstaven signaleren dat de inflatie afneemt. Dat blijkt ook uit de consumentenprijsindex. Dit staat in schril contrast met de situatie in de Verenigde Staten. Daar is de inflatiedaling sinds het begin van dit jaar niet alleen gestopt, maar is de geldontwaarding zelfs weer aan het stijgen. Jerome Powell, de voorzitter van de Federal Reserve, heeft de afgelopen maanden herhaaldelijk verklaard dat de Fed de rente pas kan verlagen wanneer het rentecomité meer vertrouwen heeft in het bereiken van de inflatiedoelstelling van 2 procent. 

Gezien het gedrag van de inflatie in de VS, de stand van de Amerikaanse economie en die van de arbeidsmarkt, lijkt het logisch dat het rentecomité nog niet het benodigde vertrouwen heeft gekregen. Sterker nog, het zou niet verrassend zijn als er juist minder geloof is dat de inflatie op middellange termijn naar het streefpercentage van 2 zal dalen. 

Het is dan ook geen wonder dat Powell onlangs verklaarde dat het “langer dan verwacht” zal duren voordat de inflatie naar het gewenste percentage zakt. De Fed zal hier nog geruime tijd mee worstelen. 

Zeldzaam 
De prijsstijgingen in de VS lijken voorlopig aanzienlijk hardnekkiger dan die in de eurozone. Dit kan betekenen dat de Federal Reserve niet alleen in juni de rente niet zal kunnen verlagen, maar dat zelfs de vraag rijst of dit na de zomer mogelijk is. In Frankfurt daarentegen is er wellicht wel ruimte voor renteverlagingen. 

Al met al lijkt het erop dat we dit jaar getuige gaan zijn van iets bijzonders. Net zoals mensen in Mexico en de VS begin april een zeldzame totale zonsverduistering zagen, lijkt er ook een soort uitzonderlijke monetaire ‘verduistering’ plaats te vinden, waarbij de ECB eerder dan de Fed actie onderneemt wat betreft rentewijzigingen. Waar de Amerikaanse centrale bank traditioneel de monetaire beleidsdans leidt, lijkt het erop dat zij nu de bewegingen van de ECB zal volgen. 

Voor beleggers betekent dit niet alleen teleurstelling op korte termijn, omdat de Fed mogelijk de rente niet zal verlagen zoals gehoopt. Belangrijker nog zijn de consequenties voor de middellange termijn: de inflatie zal waarschijnlijk nog jarenlang hoog blijven en voor aanhoudende onzekerheid zorgen. Dit komt met name doordat het nog steeds niet helder is of de Fed wel de juiste rentestappen heeft gezet.  

Zorgwekkend 
Als de Amerikaanse centrale bank tot nu toe te weinig heeft gedaan, dan zou een verhoging van de rente eerder nodig zijn dan verlagingen. Als het echter zo is dat de renteverhogingen met een vertraging doorwerken en het effect nog moet komen, dan zou een stap omlaag dit jaar toch gerechtvaardigd kunnen zijn. 

Het is met name zorgwekkend dat de Fed zelf blijkbaar niet zeker weet welke koers zij moet volgen. In de afgelopen vijf maanden is het standpunt van de centrale bank over renteverlagingen drastisch veranderd: van “het is te vroeg om over renteverlagingen te praten” begin december 2023, via “we zullen de rente herhaaldelijk verlagen” op 13 december, naar “het ziet er niet naar uit dat er renteverlagingen in het vat zitten”. Het is nu dus zelfs mogelijk dat de Fed begint te hinten op renteverhogingen. En, gezien de economische situatie in de VS, zou dat helemaal niet vreemd zijn.